(37) จาปลฺยํ

[854] ตตฺถ กตมํ จาปลฺยํ? จีวรมณฺฑนา ปตฺตมณฺฑนา เสนาสนมณฺฑนา อิมสฺส วา ปูติกายสฺส พาหิรานํ วา ปริกฺขารานํ มณฺฑนา วิภูสนา เกฬนา ปริเกฬนา คิทฺธิกตา คิทฺธิกตฺตํ จปลตา จาปลฺยํ – อิทํ วุจฺจติ ‘‘จาปลฺยํ’’ฯ

(38) อสภาควุตฺติ

[855] ตตฺถ กตมํ อสภาควุตฺติ? มาตริ วา ปิตริ วา เชฏฺเฐ วา ภาตริ วา อาจริเยสุ วา อุปชฺฌาเย วา พุทฺเธ วา สาวเกสุ วา อญฺญตรญฺญตเรสุ ครุฏฺฐานิเยสุ วิปฺปฏิกูลคฺคาหิตา วิปจฺจนีกสาตตา อนาทริยํ อนาทริยตา อคารวตา อปฺปติสฺสวตา – อยํ วุจฺจติ ‘‘อสภาควุตฺติ’’ฯ

(39) อรติ

[856] ตตฺถ กตมา อรติ? ปนฺเตสุ วา เสนาสเนสุ อญฺญตรญฺญตเรสุ วา อธิกุสเลสุ ธมฺเมสุ อรติ อรติตา อนภิรติ อนภิรมณา อุกฺกณฺฐิตา ปริตสฺสิตา – อยํ วุจฺจติ ‘‘อรติ’’ฯ

(40) ตนฺที

[857] ตตฺถ กตมา ตนฺที? ยา ตนฺที ตนฺทิยนา ตนฺทิมนกตา อาลสฺยํ อาลสฺยายนา อาลสฺยายิตตฺตํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘ตนฺที’’ฯ

(41) วิชมฺภิตา

[858] ตตฺถ กตมา วิชมฺภิตา? ยา กายสฺส ชมฺภนา วิชมฺภนา อานมนา วินมนา สนฺนมนา ปณมนา พฺยาธิยกํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘วิชมฺภิตา’’ฯ

(42) ภตฺตสมฺมโท

[859] ตตฺถ กตโม ภตฺตสมฺมโท? ยา ภุตฺตาวิสฺส ภตฺตมุจฺฉา ภตฺตกิลมโถ ภตฺตปริฬาโห กายทุฏฺฐุลฺลํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘ภตฺตสมฺมโท’’ฯ

(43) เจตโส จ ลีนตฺตํ

[860] ตตฺถ กตมํ เจตโส จ ลีนตฺตํ? ยา จิตฺตสฺส อกลฺยตา อกมฺมญฺญตา โอลียนา สลฺลียนา ลีนํ ลียนา ลียิตตฺตํ ถินํ ถียนา ถียิตตฺตํ จิตฺตสฺส – อิทํ วุจฺจติ ‘‘เจตโส จ ลีนตฺตํ’’ฯ

(44) กุหนา

[861] ตตฺถ กตมา กุหนา? ลาภสกฺการสิโลกสนฺนิสฺสิตสฺส ปาปิจฺฉสฺส อิจฺฉาปกตสฺส ปจฺจยปฏิเสวนสงฺขาเตน [ปจฺจยปฏิเสธนสงฺขาเตน (สี.)] วา สามนฺตชปฺปิเตน วา อิริยาปถสฺส วา อฐปนา [อาฐปนา (ก.)] ฐปนา สณฺฐปนา ภากุฏิตา ภากุฏิยํ กุหนา กุหายนา กุหิตตฺตํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘กุหนา’’ฯ

(45) ลปนา

[862] ตตฺถ กตมา ลปนา? ลาภสกฺการสิโลกสนฺนิสฺสิตสฺส ปาปิจฺฉสฺส อิจฺฉาปกตสฺส ยา ปเรสํ อาลปนา ลปนา สลฺลปนา อุลฺลปนา สมุลฺลปนา อุนฺนหนา สมุนฺนหนา อุกฺกาจนา สมุกฺกาจนา อนุปฺปิยภาณิตา จาฏุกมฺยตา มุคฺคสูปฺยตา ปาริภฏยตา – อยํ วุจฺจติ ‘‘ลปนา’’ฯ

(46) เนมิตฺติกตา

[863] ตตฺถ กตมา เนมิตฺติกตา? ลาภสกฺการสิโลกสนฺนิสฺสิตสฺส ปาปิจฺฉสฺส อิจฺฉาปกตสฺส ยํ ปเรสํ นิมิตฺตํ นิมิตฺตกมฺมํ โอภาโส โอภาสกมฺมํ สามนฺตชปฺปา ปริกถา – อยํ วุจฺจติ ‘‘เนมิตฺติกตา’’ฯ

(47) นิปฺเปสิกตา

[864] ตตฺถ กตมา นิปฺเปสิกตา? ลาภสกฺการสิโลกสนฺนิสฺสิตสฺส ปาปิจฺฉสฺส อิจฺฉาปกตสฺส ยา ปเรสํ อกฺโกสนา วมฺภนา ครหณา อุกฺเขปนา สมุกฺเขปนา ขิปนา สงฺขิปนา ปาปนา สมฺปาปนา อวณฺณหาริกา ปรปิฏฺฐิมํสิกตา – อยํ วุจฺจติ ‘‘นิปฺเปสิกตา’’ฯ

(48) ลาเภน ลาภํ นิชิคีสนตา

[865] ตตฺถ กตมา ลาเภน ลาภํ นิชิคีสนตา? ลาภสกฺการสิโลกสนฺนิสฺสิโต ปาปิจฺโฉ อิจฺฉาปกโต อิโต ลทฺธํ อามิสํ อมุตฺร หรติ อมุตฺร วา ลทฺธํ อามิสํ อิธ อาหรติ, ยา เอวรูปา อามิสสฺส เอฏฺฐิ คเวฏฺฐิ ปริเยฏฺฐิ เอสนา คเวสนา ปริเยสนา – อยํ วุจฺจติ ‘‘ลาเภน ลาภํ นิชิคีสนตา’’ฯ

(49) เสยฺโยหมสฺมีติ มาโน

[866] ตตฺถ กตโม เสยฺโยหมสฺมีติ มาโน? อิเธกจฺโจ ชาติยา วา โคตฺเตน วา โกลปุตฺติเยน วา วณฺณโปกฺขรตาย วา ธเนน วา อชฺเฌเนน วา กมฺมายตเนน วา สิปฺปายตเนน วา วิชฺชาฏฺฐาเนน [วิชฺชฏฺฐาเนน (สฺยา.)] วา สุเตน วา ปฏิภาเนน วา อญฺญตรญฺญตเรน วตฺถุนา มานํ ชปฺเปติ, โย เอวรูโป มาโน มญฺญนา มญฺญิตตฺตํ อุนฺนติ อุนฺนาโม ธโช สมฺปคฺคาโห เกตุกมฺยตา จิตฺตสฺส – อยํ วุจฺจติ ‘‘เสยฺโยหมสฺมีติ มาโน’’ฯ